Levensloop van Tsjaikovski
Hieronder volgt een korte uiteenzetting van de levensloop van Tsjaikovski. Deze tekst – die zeker niet volledig is – is grotendeels overgenomen van Wikipedia maar is wel herschreven.
Pjotr Iljitsj Tsjaikovski was een Russische componist. Op 7 mei 1840 is hij geboren in Votkinsk. Het is een klein stadje gelegen in de huidige republiek Oedmoertië. Op zijn 53e is hij gestorven in St. Petersburg op 6 november 1893. De levensloop van Tsjaikovski is boeiend te noemen en hij zal altijd worden gezien als een van de grootste componisten die Rusland ooit heeft gekend. In het klassieke repertoire schreef hij enkele muziekstukken die tot zijn populairste gerekend mogen worden, namelijk: de balletten Het zwanenmeer en De notenkraker, de opera Jevgeni Onegin alsook de laatste en misschien wel bekendste symfonie: de Zesde symfonie – Pathetique. Ongetwijfeld zijn er meerdere muziekstukken van hem die in dit rijtje genoemd mogen worden.
Het unieke aspect van zijn muziek is dat hij heeft geprobeerd zowel Russische als westerse aspecten erin te verwerken. Aan het conservatorium in St. Petersburg maakte hij zich graag de westerse muziekleer eigen. Anderzijds wilde hij ook niet loskomen van de typisch Russische mentaliteit. Dat was later tijdens zijn reizen door Europa duidelijk merkbaar. Vaak snakte hij ernaar zo spoedig mogelijk weer naar Rusland terug te keren. Hoewel Tsjaikovski ronduit succesvol mag worden genoemd als het gaat om zijn muziek, was zijn leven minder succesvol en werd dit gekenmerkt door persoonlijke crises. Enkele voorbeelden…
De moeder van Tsjaikovski stierf in 1854 aan cholera op het moment dat Tsjaikovski nog maar 14 was. Zijn vriend Nikolai Rubinstein stierf op zijn 45e in Parijs. Het huwelijk met Antonina Miljoekova was totaal mislukt. En het einde van de samenwerking van dertien jaar met de rijke patrones Nadezjda von Meck bleek meer dan pijnlijk. Tsjaikovski zelf stierf veel te vroeg op 53-jarige leeftijd. Over zijn overlijden (en met name over de verschillende versies van de doodsoorzaken) is meer te lezen elders op deze website. Gelukkig maakte Tsjaikovski nog wel de première (negen dagen voor zijn dood) van zijn succesvolle Zesde symfonie Pathetique mee.
De geboorteplaats Votkinsk maakte vroeger in de tijd van het Keizerrijk Rusland deel uit van de provincie Vjatka. Tsjaikovski groeide op in een op het oog normaal middenklassegezin. Hij was de tweede zoon van vader llja Petrovitsj Tsjaikovski die als directeur van een mijnfabriek werkzaam was. Ilja en Alexandra (zijn moeder) hadden duidelijk interesse in muziek, maar konden zich toen geen voorstelling maken van de toekomstige carrière van zoon Pjotr Iljitsj.
Levensloop Tsjaikovski – op weg naar volwassen zijn
Op zijn achttiende of negentiende koos Pjotr – naar de wensen van zijn ouders – voor een baan als ambtenaar op het ministerie van Justitie. Vier jaar heeft hij dat volgehouden, terwijl zijn fascinatie voor muziek steeds grotere vormen aannam. Vervolgens ging hij muziek studeren aan het conservatorium van St. Petersburg. Later toen het conservatorium van Moskou net was geopend werd Tsjaikovski daar leraar.
Eind jaren zestig van de negentiende eeuw schreef Tsjaikovski zijn eerste muziekstukken. Vooral de eerste jaren had hij het financieel niet breed. Dat veranderde toen in 1877 zijn bemiddelde bewonderaarster Nadezjda von Meck hem de mogelijkheid gaf zijn leven geheel aan het componeren van muziek te wijden. Schijnbaar hebben ze elkaar nimmer ontmoet, al zijn daar verschillende versies over en zegt men dat ze het slechts hebben willen laten lijken dat ze elkaar nimmer zagen, maar troffen ze elkaar incidenteel. De financiële steun aan Tsjaikovski werd in 1890 plots stopgezet, waarschijnlijk vanwege het feit dat Von Meck moeite had met zijn seksuele geaardheid.
Tsjaikovski was in de tussentijd in 1877 getrouwd met Antonina Miljoekova. Het huwelijk kwam voort uit een liefdesverklaring van haar aan hem. Echter, Tsjaikovski voelde niets voor haar maar hoopte wellicht op beter. Mede vanwege de druk van buitenaf besloot hij te trouwen en hoopte zo een ‘normaal’ leven te krijgen waarnaar hij verlangde. De huwelijksvoltrekking vond plaats in de Sint-Joriskerk in de Malaja Nikitskaja-straat in Moskou. Helaas is deze kerk in 1930 afgebroken.
Na de huwelijksreis naar het mooie St. Petersburg was het Tsjaikovski al snel duidelijk dat het huwelijk geen kans van slagen had. Sterker nog, hij had er reeds genoeg van en was de instorting nabij. Zijn eerste vlucht (weg van zijn echtgenote) was naar Kamenka, in de richting van Oekraïne, waar hij al dan niet werd behandeld aan een zenuwziekte. Later hebben zijn vrienden hem naar St. Petersburg geroepen om in ieder geval ver verwijderd van zijn vrouw te blijven. Want bij haar had zich reeds een geestesziekte ontwikkeld. Ook Nikolai Rubinstein had zijn aandeel in de huwelijksperikelen van Tsjaikovski en probeerde Antonina Miljoekova ervan te overtuigen dat een scheiding onontkoombaar was. In 1896 werd ze krankzinnig verklaard en in een instelling opgesloten. Daar stierf ze in 1917.
Zijn ongelukkige periode
Ondanks de vele reizen alsook de successen was Tsjaikovski niet altijd gelukkig. Eenmaal in het buitenland verlangde hij snel weer naar zijn vaderland. Hij was vaak eenzaam, een tikkeltje naïef, een twijfelaar, eigenlijk een gecompliceerde persoonlijkheid vol tegenstrijdigheden die hij moeilijk de baas kon. Echter, de eenzaamheid brak hem niet op. Hij was doorgaans gelukkig met alleen hemzelf. Al kon hij ook enorm genieten van bijvoorbeeld het gezinsleven van zijn zus. Tsjaikovski stierf in St. Petersburg in 1893 aan cholera. Althans, dat wordt verondersteld. Ook zelfmoord is voor velen nog steeds een optie.
“Of ik nu goed of slecht componeer – één ding weet ik, dat het gebeurt uit een onoverwinnelijke innerlijke drang. Ik spreek deze taal van de muziek, omdat ik steeds iets te zeggen heb.”